Żydzi w Wielkich Oczach
Synagoga w Wielkich Oczach została zbudowana w 1910 r. Zaledwie pięć lat później, podczas walk I wojny światowej, została ona zniszczona. Jednak wkrótce gmina żydowska przystąpiła do odbudowy. Projekt zlecono architektowi Janowi Las – Zubrzyckiemu.
Synagoga przetrwała kolejną wojnę, a po jej zakończeniu przez wiele lat stała opuszczona i zniszczona.
Żydzi zamieszkiwali na terenie Wielkich Oczu już na przełomie XVII i XVIII w. W 1785 r. mieszkało tu 390 Żydów, stanowiąc 39,5% ogółu mieszkańców. Natomiast w 1799 r. liczba Żydów wynosiła już 402 osoby. W 1870 r. żydowska gmina wyznaniowa liczyła 969 osób. Miała do dyspozycji 2 murowane bożnice, cmentarz oraz 5 chederów.
Na początku XX w. liczba Żydów zamieszkujących Wielkie Oczy zmalała. Było to wynikiem emigracji, przeważnie do USA. W czasie działań wojennych w 1915 r. spłonęła cała zabudowa rynku oraz stara bożnica.
W 1921 r. Wielkie Oczy zamieszkiwało 487 Żydów. Na tak znaczne zmniejszenie się liczby ludności miała wpływ nie tylko wojna, ale także powojenna epidemia cholery. II wojna światowa przyniosła tragiczny koniec lokalnej społeczności Żydów. W 1942 r. Żydów z Wielkich Oczu wysiedlono do Krakowa i Jaworowa. Około 100 uciekło i schroniło się w pobliskich lasach. Rozebrano wówczas starą bożnicę i rozpoczęto dewastację cmentarza. Przetransportowani do Jaworowa Żydzi zostali rozstrzelani pod koniec 1943 r. lub na początku 1944 r. Wówczas policja niemiecka i ukraińska zastrzeliła w kilku egzekucjach ok. 30 osób narodowości żydowskiej.
Czterech Żydów przeżyło okupację i po wojnie powróciło do swoich domów w Wielkich Oczach. Zostali zamordowani w niewyjaśnionych okolicznościach.
