Wspomnienia i relacje

Ten piękny zwyczaj był bardzo rozpowszechniony w większości wsi jarosławskiego Zasania, jeszcze przed drugą wojną światową był czymś zupełnie normalnym w większości parafii obydwu obrządków. Była to uroczysta procesja na zakończenie modlitw o Błogosławieństwo Boże w pracy na roli i urodzaje zwanych „krzyżowymi dniami”. Klęska nieurodzaju oznaczała głód w wielu wiejskich chatach. 

Decyzja o połączeniu się na dobre i na złe dwojga młodych ludzi zawsze była czymś bardzo ważnym. Uroczystości jakie towarzyszyły obrzędowi zawarcia związku małżeńskiego nazwano „weselem”. Każde z nich różniło się od innych. Jedno z takich wiejskich wesel miało miejsce jeszcze przed I wojną światową i bardzo mocno zapadło w pamięć mieszkanek Zapałowa.

Co kraj to obyczaj, ale kilkanaście lat temu można było powiedzieć - co wieś to inny zwyczaj. Z mojego dzieciństwa zapamiętałam dwa zwyczaje, które odbywały się w mojej rodzinnej miejscowości, a właściwie przysiółku i nie słyszałam, by coś podobnego mało miejsce w innych miejscowościach Gminy Wiązownica.

Łagodnie opadająca droga w kierunku północno-zachodnim prowadziła do doliny rzeczki Bech, nad którą z północy na południe rozłożyła swoje zabudowania wieś Miłków. Dziś nie ma już wsi i niewiele po niej pozostało. Czas zatarł wszystko, pozostały nazwy i wspomnienia. Przed samym Miłkowem, po prawej stronie drogi, rozpościera się około pięćdziesięcioletni las. Z opowieści ludzi wiemy, że jest to uroczysko „Mateczka”. Niektórzy uważają, że nazwa wywodzi się od matecznika, ale prawda jest zupełnie inna.

Była taka wieś, nosiła nazwę: „Pierożki”. To z mapy możemy odczytać, że zabudowania tej osady położone były przy skrzyżowaniu drogi ze Starego Dzikowa do Niemstowa i Cieszanowa, z drogą prowadzącą z Nowego Dzikowa do Ułazowa. Zabudowania rozłożone były po obydwu stronach drogi, ze wschodu na zachód. Dziś pozostało po nich już niewiele śladów. Jedynie przedwojenne mapy są bezsprzecznym dowodem, że tu mieszkali, rodzili się, gospodarzyli i umierali ludzie…

Józia przyszła na świat 16 stycznia 1925 roku w rodzinie Czemerdów w Laszkach. Jej rodzice to Michał i Anna Bawół. Swoją wieś rodzinną pamiętała jak jakieś mgielne wspomnienie, bowiem już jako dziecko wyjechała z rodzicami na wschód, w rejon Tarnopola. Wszystko to czym żyli w tym czasie rodzice było bardzo tajemnicze, niezrozumiałe i jakieś niepojęte dla małego dziecka. 

Żniwa to dla rolnika okres wytężonej pracy i niezwykłej radości. Czy zawsze tak bywało? O refleksję na temat żniw zapytaliśmy przed laty Stanisława Pitacha z Szówska. Każdy gospodarz już w czerwcu często szedł w pole, aby zobaczyć jak dojrzewa zboże i jakie będą plony. Na początku lipca brało się do ręki kilka kłosów i wyłuskiwało ziarna, pocierając je w rękach. Następnie zdmuchiwało się plewy, liczyło ile jest ziarenek w kłosie, próbowało czy ziarno jest twarde. Po którymś z takich badań było wiadomo, że czas rozpocząć żniwa.

Narodziny dziecka, wesele czy pogrzeb to wydarzenia, które wzbudzały różne emocje wśród mieszkańców wsi. Towarzyszyły im czynności i zabiegi, nadzorowane przez wyspecjalizowanych w tej dziedzinie mieszkańców lub najstarszych członków rodziny. Szczególnie pilnowano zwyczajów i obrzędów pogrzebowych.

Sieniawę pamiętam od roku 1918, gdy babka zaprowadziła mnie do prowadzonej przez tutejsze zakonnice Ochronki, spełniającej funkcję przedszkola. Ojciec, porucznik armii austriackiej był w tym czasie na wojnie. Mieszkałem z matką u dziadków, w tzw. „Czerwonej Kamienicy”, będącej siedzibą zarządu Ordynacji Czartoryskich. 

Z mojego dzieciństwa najmilej pamiętam lata spędzone w nielepkowickiej szkole. Były to niezwykle ważne chwile dla każdego dziecka ze wsi, bo w szkole uczono wszystkiego. Nasi nauczyciele - pani Rolska i pan Perlak, byli ludźmi szczerze oddanymi swoim uczniom i bardzo chcieli nauczyć nas jak najwięcej.